02-04-2019 - 03:04

Điêu khắc Biennale Sài Gòn - Hà Nội 2018

Nếu triển lãm Không Gian Mới 1999 chỉ như cánh cửa mở ra để người ta khẳng định sự hiện diện đầy đủ của điêu khắc hiện đại ở Việt Nam thì cách sau đó 10 năm các Triển lãm điêu khắc lưỡng niên Sài Gòn-Hà Nội chính là cái không gian mới hấp dẫn ấy được nâng cấp, mở rộng và làm mới liên tục bởi đông đảo các tác giả trẻ từ hai trung tâm nghệ thuật này. Từ sáng kiến và sự điều phối của Đào Châu Hải và Bùi Hải Sơn kết nối sáng tạo của hai lớp nghệ sỹ trẻ hơn Điêu khắc Biennale Sài Gòn - Hà Nội đã khẳng định vị thế và sức sống của điêu khắc đương đại non trẻ. Không hiếm các triển lãm, trại sáng tác hội họa, đồ họa, contemporary arts… cùng ý tưởng và mục tiêu kết nối lan tỏa sức sáng tạo nghệ thuật của hai đầu đất nước như là trục xoay trung tâm của nghệ thuật toàn quốc nhưng có lẽ chỉ Điêu khắc Biennale Sài Gòn-Hà Nội là thành công vì được duy trì đều đặn, giữ được chất lượng nghệ thuật chọn lọc luôn thuộc hàng “top” mà vẫn phần nào bao quát được toàn cảnh và giới thiệu được những cái mới.

Các nghệ sỹ tại triển lãm

Lần thứ V này Biennale Sài Gòn - Hà Nội giới thiệu tác phẩm mới cùa 26 tác giả - 11 từ Sài Gòn, 15 từ Hà Nội. Các chất liệu khá phong phú nhưng kim loại lấn át, nhôm-đồng-sắt-inox, tới mức ta có thể ngờ là một triển lãm chuyên đề chất liệu thời thượng này. Các chất liệu gỗ đá truyền thống hay tổng hợp đương đại khiêm nhường hơn. Khuynh hướng ưa chuộng kim loại dường như hướng vào đời sống đô thị hào nhoáng và “máy móc”, vào sự hội nhập với điêu khắc quốc tế. Các tác phẩm của Khổng Đỗ Tuyền, Hoàng Tường Minh, Trần Việt Hưng, Bùi Hải Sơn, Lê Lạng Lương, Thái Nhật Minh… nhất quán và điệu nghệ trên cơ sở phong cách đã rõ nét định hình trong khi Vũ Bình Minh, Lê Anh Vũ, Trần Việt Hà, Trần Văn An, Lương Văn Trịnh, Hoàng Mai Thiệp, Đinh Duy Tôn, Phạm Bảo Sơn… là những luyến láy đột biến thú vị. Bên cạnh hình khối gỗ chau chuốt của Lê Lang Biên hay trang trí - biểu cảm mạnh của Trần Mai Hữu Quí là các bố cục kết hợp các chất liệu khác nhau tế nhị dịu dàng của Nguyễn Thị Kim Liên, Vũ Ngọc Lâm. Trong khi Đặng Đức Thành, Vũ Quang hay Phan Phương ve vuốt các khối và mặt phẳng duy mỹ thì Nguyễn Hoài Huyền Vũ trưng ra các nhân vật đô thị như biểu tượng lỳ lợm; Phạm Thái Bình, Kù Kao Khải dí dỏm khiêu khích còn Phạm Đình Tiến, Đỗ Hà Hoài trầm tư và vật vã hay tung tẩy!

Đinh Duy Tôn, Khốn cùng

Hoàng Tường Minh, Tác động

Trần An, Phần còn sót lại

Cái quý nhất, sức sống mạnh của Triển lãm lưỡng niên này là sự phong phú những khác biệt của mỗi cá nhân. Không cần mỗi vị mười phân vẹn mười nhưng không ai giống ai. Trong tình cảnh remix, remake, recover, tương tự, tương đương, đã thấy quen quen… tràn lan của mỹ thuật, văn nghệ đương đại dưới bánh xe lu toàn cầu hóa thì sự khác biệt cá nhân, ít nhất là khi đứng cạnh nhau lại càng quý hiếm.

Hai điều đáng tiếc là tác phẩm tự phải giới hạn ở kích cỡ vừa và nhỏ trong khi khá nhiều bố cục nếu có vóc dáng lớn hơn thì tác động thẩm mỹ cũng sẽ lớn hơn. Dù rằng tác phẩm điêu khắc đương đại luôn tìm cách ứng biến để thích nghi với các không gian khác nhau tôi vẫn thấy không gian trong nhà là sự tù túng đối với khá nhiều tác phẩm ở đây. Nếu như có sự tài trợ về tài chính và địa điểm cho phép tác phẩm cỡ lớn xâm lấn vào không gian sinh hoạt đô thị (chẳng hạn dải phố đi bộ Nguyễn Huệ hay đường Trường Sa, Hoàng Sa bên dòng kênh…) thì ta có thể sẽ tới tầm một Biennale “đạt chuẩn”, hiệu ứng văn hóa sẽ được nhân lên gấp mấy lần.