Một ngày cuối Thu, chập chờn những áng mây trắng cuộn mình phía cuối chân trời, Hà Thành vội vã chuyển mình. Khi hoa sữa không còn nồng nàn mà chỉ còn chút vương vấn đâu đó, trên mỗi con phố, nét người, dáng đông đã xuất hiện. Đông nhẹ nhàng ghé về, bao trùm lên Hà thành cũ kỹ, len lỏi vào từng con phố, góc hẻm cổ kính, gửi gắm thêm một nét bản sắc mà người ta hay nói:  " Cái lạnh đặc sản của Hà Nội". Nhắc về Hà Nội,  có biết bao nhiêu thứ để nói để kể. Chắc hẳn mùa Thu là một trong số đó, với mùi hoa sữa, "ám ảnh " biết bao nhiêu thế hệ. Nhưng với tôi,  tôi thích một cái gì đó nhẹ nhàng hơn, ví như cái lạnh đầu mùa hay loài hoa thấp thoáng trên phố mỗi dịp Đông về. Đó là loài hoa cúc Họa Mi nhỏ nhắn, với màu trắng tinh khôi. 

Họa Mi điểm tô cho cái bản sắc "Những ngày đông Hà Nội" (Ảnh: Trương Nhương)

      Hoa nở vào cuối thu, phơi mình lúc chớm đông giữa cơn gió lạnh đầu mùa, trên những con phố dòng người vẫn hay vội vã. Họa Mi là sự tổng hòa của hàng triệu bông nhỏ,  góp thành một đóa hoa xinh. Rung rinh gửi hình vào gió, vào khoảng không tấp nập, Họa Mi điểm tô cho cái bản sắc "Những ngày đông Hà Nội". Với người Hà Nội, chào Đông thì không thể thiếu một vài cành Họa Mi, vì thế trên đường đi làm, đi học trở về ai cũng ghé lại những chiếc xe chở đầy hoa, rồi chọn cho mình, vài cành, vài nhành, hay cả bó. Ai cũng vui vẻ, người mua người bán rộn rã như gửi trao cho nhau một thứ gì quý giá của mảnh đất Hà thành vậy. 
      Đông đến mà thiếu Họa Mi thì còn gì là Đông. Bởi thế hình thành nên cái văn hóa có vẻ kỳ quặc mà đậm chất phố cổ. Cũng giống như việc phượng vỹ, bằng lăng là đại diện cho những ngày hè, thì Cúc Họa Mi là thứ hoa của ngày đông, của Hà Nội. Khác với cái sắc màu rực rỡ của bao nhiêu loài hoa, Cúc Họa Mi chọn cho mình màu trắng tinh khôi, thanh thoát trên nụ hoa nhỏ nhắn. Nó đẹp như cái nét đẹp của con gái Hà Nội khoác lên mình chiếc áo dài trắng, với nụ cười nở rộ màu thanh xuân. Họa Mi đến với Hà thành đơn giản mà nhẹ nhàng. Cúc Họa Mi đi vào con người tâm hồn Hà thành và in dấu sự tồn tại của mình như một lẽ sống của mảnh đất này. Ai bảo cúc không là loài hoa của tình yêu? Họa Mi là sự phá cách trong dòng họ loài hoa Cúc, vì biết bao lần len lỏi vào các mối tình. Mùa đông là mùa của tình yêu, còn gì hơn giữa những ngày Đông lạnh giá, một bàn tay, bờ vai ấm áp của người thương. Cúc Họa Mi là sự trộn hoà của cái tình, cái lý và cái đẹp. Mỗi năm, Họa Mi đến với Hà Nội và điểm tô lên cái đặc sắc mùa lạnh, là món quà cho sự yêu thương,  cho những người mới,  người cũ, cho người hiện tại, cho tương lai và cả quá khứ đã xa.

Cúc Họa Mi là thứ hoa của Đông của Hà Nội

       Họa Mi từng là lời hứa cho những cuộc gặp gỡ và cũng là nhân chứng cho những lúc chia xa. Và bây giờ, khi tạm xa Hà Nội để vào Sài Thành lập nghiệp, tôi cũng không quên chọn cho mình một bó Cúc Họa Mi. Tôi hít một hơi thật sâu để lưu giữ chút giá lạnh này, rồi bước lên xe. Nhớ mãi cái lạnh của mùa Đông Hà Nội và dáng sắc một loài hoa!

Giang Hạ Thủy