Toàn cảnh Hội nghị MOWCAP lần thứ 8

          Đình nguyên Thám hoa Nguyễn Huy Oánh  sinh năm 1713, mất năm 1789, thuộc thế hệ thứ 10 của dòng họ Nguyễn Huy làng Trường Lưu, nay thuộc xã Trường Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh. Năm 1748, ông đỗ Đình nguyên Thám hoa, sau đó trải qua nhiều chức vụ quan trọng  dưới triều Lê - Trịnh như Thượng thư Bộ Công, Đô Ngự sử, Tế tửu Quốc tử giám. Ông là nhà hoạt động chính trị, văn hóa, giáo dục nổi tiếng, có nhiều đóng góp cho ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Hoa giữa thế kỷ XVIII. 

Chủ tịch MOWCAP Li Minghua (Trung Quốc) khai mạc Hội nghị

        Vào năm 1764, ông được chọn làm Chánh sứ cho chuyến đi Yên Kinh (tức Bắc Kinh) vào năm 1766-1767. Nguyễn Huy Oánh đã có nhiều trước tác liên quan đến hành trình đi sứ. Ông tham khảo thư tịch của Trung Hoa, rồi biên tập, tóm tắt các bộ sách lớn của Trung Hoa về danh thắng, địa chí thành các tập Bắc dư tập lãm , Hoàng hoa tiểu dẫn . Đặc biệt, ông hoàn thành tập Hoàng hoa sứ trình đồ  (Bản đồ hành trình đi sứ), là di sản tư liệu phong phú về chuyến đi sứ Trung Hoa của các sứ thần Việt Nam năm 1766-1767. 

Đại diện các nước tham dự Hội nghị 

Đoàn Hà Tĩnh với Tổng thư ký MOWCAP Henderson

          Hoàng hoa sứ trình đồ do Đình nguyên Thám hoa Nguyễn Huy Oánh biên soạn hiện được lưu giữ là bản sao chép tay duy nhất còn tồn tại, được con cháu dòng họ lưu giữ tại tư gia ở làng Trường Lưu. Các bản đồ được vẽ với 3 loại màu trên giấy dó, với các lời chua bằng chữ Hán. Đây là tập bản đồ ghi chép với nhiều hình ảnh, thông tin phong phú, quý hiếm về hành trình đi sứ của sứ thần Đại Việt thế kỷ 18 do Nguyễn Huy Oánh biên tập, hiệu đính và chú thích trong các năm 1765-1768 từ các tài liệu của nhiều thế hệ đi sứ trước, trong đó được bổ sung các chi tiết liên quan đến chuyến đi năm 1766-1767 do Nguyễn Huy Oánh làm Chánh sứ.

Đoàn tham quan vườn hoa hồng của trường Đại học Cho Sun, Hàn Quốc

           Hoàng hoa sứ trình đồ chứa nhiều tư liệu minh chứng cho hoạt động ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Hoa thế kỉ 18. Đây là tập bản đồ kiêm ghi chép về hành trình đi sứ xuất phát từ biên giới Việt – Trung, qua các châu, phủ, huyện, dịch trạm tới điểm cuối là huyện Tân Thành, Bắc Kinh. Trong sách ghi chép rõ ràng về quá trình đi sứ: thời gian và địa điểm qua các nơi dừng nghỉ theo lộ trình thủy bộ chiều đi và chiều về; ngày lưu trú và các hoạt động của đoàn sứ bộ; chiều dài của mỗi dịch trạm, chiều dài toàn bộ đường thủy bộ đi sứ; cấu trúc, thời gian xây các cửa cung của Yên Kinh; các ghi chép tỉ mỉ về địa hình sông núi, phong cảnh, con người, và nghi lễ ngoại giao khi qua các địa phương Trung Quốc và Việt Nam. Đây là một tác phẩm quý hiếm và độc đáo, có giá trị nhiều mặt: địa lí, lịch sử, chính trị, ngoại giao, văn hoá, phong tục, nghệ thuật... Tại Hội nghị MOWCAP lần thứ tám tổ chức tại Hàn Quốc, dự kiến vào chiều ngày 30/5/2018, Hoàng hoa sứ trình đồ cùng với 10 bộ hồ sơ của các nước khác sẽ được đưa ra xem xét để công nhận là Di sản tư liệu ký ức thế giới Châu Á- Thái Bình Dương.

Trung Hiếu – Trí Sơn