Tết Trung thu còn được gọi là đêm hội trăng rằm là lễ hội rước đèn. Trong kí ức của tôi còn nguyên vẹn không khí rộn ràng của bài hát “Đêm trung thu” của nhạc sĩ Phùng Như Thạch: “Thùng thình, thùng thình, trống rộn ràng ngoài đình - Có con sử tử vui múa quanh vòng quanh - Trung thu liên hoan trăng sáng rực đường làng - Dưới ánh trăng vàng em múa hát vòng quanh”. Đêm hội trăng rằm có muôn màu sắc: ánh trăng thu tròn vành vạnh, ánh đèn lấp lánh: đèn ông sao, đèn kéo quân và rộn rã âm thanh tiếng trống của những đoàn múa lân, múa sư tử.

       Hình như thiên nhiên cũng đã có sự sắp đặt tuần hoàn của quy luật tạo hóa để dành cho đêm hội trăng rằm những gì tốt đẹp nhất, hoàn hảo nhất. Đó là trăng rằm tháng tám tròn nhất, sáng nhất rạng rỡ và đầy đặn nhất trong tất cả các rằm trong năm. Quy luật tuần hoàn này bao hàm cả chứa chan vạn vật đất trời giao duyên để đến dịp này cây vừa chín ngọt trái căng mọng nước. Quả thị vàng thơm giấu trong mình truyện cổ tích với hình ảnh cô Tấm thơm thảo; nải chuối vàng ươm xòe ra như những ngón tay nâng đỡ sum vầy, xúm xít khao khát bình an. Quả bưởi là thứ quả vườn nhà nào cũng có. Những múi bưởi như hình vành trăng của những ngày trước rằm xếp lại cạnh nhau để tròn đầy cho một rằm trung thu mong đợi. Quả hồng màu đỏ như màu hy vọng của tương lai của bao hứa hẹn sinh thành; quả na mắt tròn xoe nảy nở sự sinh sôi. Mâm cổ trung thu chính là trái nhân, trái nghĩa, trái của sự sống để nhớ về nguồn cội để biết ơn bàn tay chăm sóc tỉa tót, vun xới của ông bà, cha mẹ. Mâm quả chính là món quà của cây vườn hoa lá dâng tặng cho các em với bao hương vị của sự vẹn toàn sung túc đầy đủ. Cứ nhìn vào mâm quả ta đã thấy yêu hơn cuộc sống hàng ngày tươi ròng và trong sạch tinh khiết như hơi thở của ngọn gió ruộng đồng đầy ắp phù sa mang cả hương thơm rơm rạ cây lúa. Và từ hát lúa, hạt gạo trắng tinh, ngọi bùi thơm thảo ấy đã làm ra các loại bánh trung thu. Bột gạo, bột nếp mịn màng qua bàn tay khóe léo tần tảo của bà, của mẹ với nhân bánh làm bằng đậu xanh, hạt sen, hạt dưa… xay nhuyễn tạo ra sự hài hòa vị thơm dẻo, mặn ngọt như vị của đời sống. Và qua khuôn thành bánh nướng, bánh dẻo thành bánh vuông, bánh tròn như trời tròn đất vuông đó là lời cảm tạ đất trời và thiên nhiên đã ban cho người nông dân làm ra cái bánh một vụ mùa thuận lợi và tốt tươi. Đêm hội trăng rằm trung thu còn gọi là tết “Trông trăng”. Ngày xưa kinh nghiệm làm nông nghiệp, mỗi khi rằm trung thu nhìn sắc màu để đón mùa màng: “Muốn ăn lúa tháng Năm, tối trông rằm tháng Tám”.

       Tết Trung thu không chỉ dành riêng cho tuổi thơ mà còn hội vui của người lớn, vì chính người lớn là người làm ra các đồ chơi, sản phẩm cho con trẻ. Có lẽ khi ông tôi chuốt từng sợi nan tre để làm đèn ông gửi gắm vào đó, chuốt vào đó bao tình cảm thân thương, gửi gắm vào đó bao niềm tin yêu hy vọng vào các cháu của mình với hình ảnh tiến sĩ giấy như niềm mong muốn hiếu học; với tinh thần thượng võ: đèn kéo quân đánh giặc; với nguồn mạch cội nguồn truyền thống dũng mạnh: múa sư tử, múa lân. Có lẽ khi bà tôi, mẹ tôi đúc từng khuôn bánh đã gửi gắm vào đó bao sự tin cậy nuôi lớn tâm hồn gắn bó với quê hương đất nước, bắt đầu từ dẻo thơm bùi ngọt mà lớn lên từ đất đai ruộng đồng mà trưởng thành từ gia phong nết ăn, nết ở; từ thuần Việt lời ru, tiếng nói. Và đêm hội trăng rằm còn là sự kết nối tính cộng đồng chia sẽ, tính bao dung nhân ái hiếu thuận hòa trong cái đẹp, cái sáng, cái lấp lánh, cái bay bổng thăng hoa để giao thoa với thiên nhiên với vũ trụ để chắp cánh với bao ước vọng của mình…

       Sau lễ Vu lan báo hiếu trị ân cha mẹ của rằm tháng bảy là rằm trung thu rộn ràng dành cho con trẻ; sau Tết Độc lập Quốc khánh 02/09 của đất nước là Tết Trung thu náo nức đó là sự giao thoa ân tình như là một tiếp nối từ cội nguồn đến tương lai. Trung thu này ta lại càng nhớ Bác Hồ kính yêu vị cha già của dân tộc: “Người không con mà có triệu con - Nhân dân ta gọi người là Bác - Cả đời người là của nước non”. (Quê hương Việt Bắc - Nguyễn Đình Thi). Tuy Bác đã đi xa vào cõi “Người hiền” đã 53 năm nhưng hình ảnh của Người vẫn sống mãi với các cháu thiếu niên, nhi đồng như câu thơ của Bác đã viết năm 1951 gửi thư cho các cháu: “Trung thu trăng sáng như gương - Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng - Sau đây Bác viết mấy dòng - Gửi các cháu tỏ lòng nhớ nhung…”

Hà Tĩnh, ngày 07 tháng 09 năm 2022

N.N.P