Hương Liên, bạn gái của tôi quê ở xóm núi Liên Hương. Tên làng đẹp, giống tên em, phong cảnh làng càng đẹp, như con người Hương Liên vậy. Đó là một xóm núi yên bình, tựa lưng vào Trường Sơn, ngoảnh mặt ra sông Ngàn. Những cây cọ mà người dân vùng quê này gọi là cây tro, thân xù xì, cường tráng vươn thẳng lên trời cao, xòe tán lá tựa hàng ngàn mặt trời xanh ôm ấp, che chở những mái nhà cũng lợp bằng lá cọ đã ngả màu nâu thời gian. Chiều chiều, từ những mái nhà ấy những sợi khói xanh mỏng tang, thong thả bay lên uốn lượn quyện vào sương núi bảng lảng. Một con suối nhỏ nước trong văn vắt, lững lờ trôi như cánh tay mềm mại ôm lấy xóm núi. Người già kể lại, ngày xửa, ngày xưa khi dân làng từ dưới xuôi đến đây, vào những ban mai mọi người thấy từ con suối này cứ thoang thoảng bay lên một mùi thơm huyền hoặc. Con suối được già làng đặt tên là suối Liên Hương!

Hương Liên là giáo viện trường PTCS xã. Chúng tôi quen rồi thân nhau từ hồi em là sinh viên Đại học Vinh. Mấy lần nhân dịp nghỉ Quốc Khánh, Hương Liên đến Tòa soạn Báo Quân khu rủ tôi cùng về xóm núi. Bố Hương Liên hy sinh ở biên giới Tây Nam, mẹ đi bước nữa, em lớn lên trong tình yêu và lời ru của bà nội. Những lần tôi cùng Hương Liên về xóm núi, trong những đêm mùa thu, ánh trăng thu vùng núi cứ trải mênh mang một màu xanh mơ màng. Trên chiếc võng tre trước sân, phe phẩy chiếc quạt bằng lá cọ, bà nội rủ rỉ kể chuyện làng cho tôi nghe. Rằng từ lâu lắm rồi những người dân miền xuôi đi tìm đất mới ngược rừng đến đây, thấy nơi này đất đai tốt tươi bèn rủ nhau ở lại. Họ chặt cây, san núi, khai khẩn đất đai lập nên làng. Ngày ấy, nơi đây là rừng đại ngàn cây cối rậm rạp, chưa hề có dấu chân người. Đêm đêm cọp về ngồi vuốt râu trước ngõ. Biết bao mồ hôi chín nắng, mười sương và cả máu của dân làng đổ xuống để xóm núi trở nên trù phú. Dân làng ai cũng bảo có đất tốt, có cây cối sum suê, có cảnh đẹp là nhờ có nước suối Liên Hương. Có lẽ vì thế xóm núi được mang tên Liên Hương từ ấy.

Lạ cho cái màu trăng núi ngàn, nó có một màu xanh, xanh đến huyền hoặc. Dưới ánh trăng núi ngàn đẫm màu cổ tích ấy, tôi như bị hút hồn trong lời kể của bà. Rằng, cứ mỗi năm đến tháng tám, tháng chín ta tức tháng mười dương lịch chuẩn bị vào mùa gặt, nơi đây cũng là mùa lũ. Theo từng đợt mưa nguồn, con sông Ngàn đỏ ngầu bọt nước chở về cho đất đai nơi này ăm ắp phù sa. Đất thêm phù sa, thêm phì nhiêu, tươi tốt, cuộc sống người đi khai phá đất mới càng no ấm, đủ đầy. Rằng, những mùa gặt đầu tiên, đến với xóm núi Làng Hương, bên sườn núi ngan ngát xanh là vàng rừng rực màu ấm no của những đồng lúa bậc thang. Là mùi hương lúa mới thơm nồng nàn làm căng đầy lồng ngực. Là những mâm cơm mới trên vùng sơn cước cùng những đĩa đầy ú thịt béo, bánh ngon; cùng mùi trầm hương ngào ngạt… Đó là những ngày dân làng cúng cơm mới chiêm bái trời đất, bái vọng tổ tiên. Nhà nhà, người người đi khai phá miền đất mới vẫn nâng niu mang theo tục lệ ân nghĩa này từ miền quê dưới xuôi của mình lên.

Câu chuyện của bà nội Hương Liên trong những đêm trăng thu cổ tích nơi xóm núi Liên Hương ghim sâu vào ký ức tôi. Đã mấy lần đến đây, nhìn những thửa ruộng lúa tốt bời bời chênh vênh bên sườn núi; nhìn những mái nhà yên ấm, vương vít khói bếp, nép mình dưới những hàng cọ, lòng tôi không khỏi rưng rưng. Biết bao cuộc đời đã sinh ra, đã sống, đã lớn lên trên xóm núi này? Đất đai bình yên xóm núi đã ôm vào lòng mình bao nhúm rau những đứa trẻ mới chào đời, giữ trọn hình hài bao người con về với tổ tiên. Dưới những “mặt trời xanh” của trăm ngàn lá cọ của xóm núi, bao lời thề nguyền đã trở nên đôi lứa, bao chàng trai, cô gái đẹp như thiên thần đã chia tay nhau lên đường đánh giặc, gìn giữ cho đất đai xóm núi yên lành…

Dưới mặt trời xanh. Ảnh: PV

Tháng 10 năm 2016, tôi lại về xóm núi Liên Hương. Mấy hôm tôi đến bầu trời mây đen vần vũ. Xem trên tivi thấy sắp có một cơn bão nhiệt đới kéo theo mưa lớn tràn về khắp miền Trung. Trong phân vân, có lần tôi buột hỏi Hương Liên:

- Làng ở trong thung lũng, sát với sông Ngàn thế này, núi non thì dốc đứng, lỡ mưa núi, lũ ngàn, bà con ta biết tính sao?

Hương Liên tủm tỉm cười, chỉ tay lên trần nhà, nơi có cái gác lát bằng những phiến gỗ to, được cưa xẻ cẩn thận, dày dặn, chắc chắn, thật thà:

- Đó là cái “chạn”, nơi tránh lũ của người quê em đấy. Trên “chạn” là lúa gạo, nồi niêu, soong chảo, là thuốc men, mắm muối, chăn mền... Hễ lũ về là mọi người trèo lên “chạn”. Ở vùng núi non này, người dân phải biết cách sống chung với lũ chứ anh!

- Có khi nào nước lũ về ngập quá “chạn” không em? - Tôi vẫn băn khoăn.

- Theo người già kể lại, cả trăm năm nay nhiều lần nước ngập tới “chạn” rồi. Gần nhất là mùa lũ năm 2010 lũ cũng ngập quá chạn. Năm đó lũ khủng khiếp lắm! Có một cô giáo trên đường đến trường bị lũ cuốn trôi, mãi hai ngày sau mới tìm thấy xác đó anh.

     Nghe em nói, nhìn ra bầu trời xám xịt, con sông Ngàn uốn lượn lúc ẩn, lúc hiện, quanh co bên đôi bờ dốc đứng, xói lở... tôi cứ thấy bất an, áy náy trong lòng...

***

Tôi trở về quê. Một đêm tôi đang ngủ bỗng tỉnh giấc khi điện thoại kêu réo rắt. Tiếng Hương Liên hốt hoảng: “Mấy ngày nay bầu trời quê em như sập xuống, anh ạ. Mưa như thể có bao nhiêu nước tích tụ trên bầu trời đều kéo về đây trút xuống. Nước sông Ngàn ầm ào, cuồn cuộn, sôi réo, thét gào. Đây đã đợt lũ thứ 2 tràn về quê em rồi. Bà nội bảo đợt lũ năm 2010, dữ dằn hơn, nhưng lũ chỉ lên một lần rồi rút. Lần này lũ chồng lên lũ. Dãy Trường Sơn như sạt lở. Nước cuốn theo bùn, đất đá, xác súc vật... tràn qua xóm núi. Cây cối trải qua 3 trận lũ, đất nhão ra rồi bật gốc gần hết, nhà cửa bị cuốn phăng đi, nước cuốn đi cả những người bao đời thủy chung với đất, với nước. Con sông Ngàn hiền hòa là thế bỗng trở nên dữ dằn như một hung thần, chồm lên hợp sức cùng mưa lũ, dâng trào như biển cả...!” Nghe em nói mà ruột gan tôi như bốc cháy. Trong điện thoại, tiếng Hương Liên run run, nghe thảng thốt, nhòa nhạt chìm trong tiếng mưa:

- Nước tràn vô chạn rồi, anh ơi! Trời tối đen, chỉ nghe tiếng trâu bò sặc nước ọ lên tuyệt vọng, tiếng nước réo ầm ầm. Cái chạn cũng lung lay lắm rồi, không chừng bị nước cuốn mất thôi! Đành phải bỏ nhà bơi đến hàng tro anh ạ. Cây tro cao hơn nóc nhà, rễ nó bám sâu vào đất, cầu trời, may ra may ra nó trụ được với dòng nước xiết. Em sẽ cố sức bơi dìu bà nội đến đó. Thế nào rồi các anh bộ đội, dân quân hay dân làng cũng biết mà đến cứu...!

Tôi vừa nghe đến đó, thì tín hiệu tắt ngấm. Điện thoại của em bị ướt mưa hay em đã... Tôi không dám nghĩ tiếp nữa. Đêm ấy, ruột nóng hôi hổi, cứ bồn chồn, bối rối trong lòng, tôi không sao chợp nổi mắt. Bấm máy liên lạc tứ tung mãi, rồi tôi cũng được một người bạn ở lữ đoàn công binh Quân khu đi cứu trợ nhân dân vùng lũ cho đi nhờ. Chiếc xe BAP lội nước lao trong màn mưa mù mịt và từng cơn gió quất rát mặt đưa chúng tôi về xóm núi Liên Hương. Dấu vết của trận hồng thủy của hai cơn lũ kinh hoàng hằn khắp trên dường chúng tôi qua. Những vết bùn còn mới nguyên trên lưng chừng thân những rặng tre làng ngà. Những cánh đồng chuẩn bị vào mùa gặt bị ngập chỉ thòi lên vài ba ngọn lá phất phơ trên mặt nước bạc như cầu cứu. Những túm rác, cây cối, bao bì, chăn chiếu... treo lơ lửng, vật vờ trên các đường dây điện cao thế, hạ thế, cáp điện thoại. Những ánh mắt thảng thốt của những người dân hằn sâu trên những gương mặt sạm đen hốc hác. Những cánh tay bám đầy những vết bùn xin xỉn vì ngấm lâu trong nước lũ... Xóm núi Liên Hương mấy bữa trước tôi đến còn ngời ngợi màu xanh sự sống; những cánh đồng đang ngập tràn một màu vàng ấm no, bỗng trở nên điêu tàn như thuở hồng hoang... Một màu nước đục ngầu mênh mông, lạnh ngắt, phủ lên miền quê trù phú. Chỉ lơ thơ những ngọn cây cọ, ngọn tre, những mái nhà nổi bồng bềnh, đìu hiu trên đó. Hoang vắng rợn người! Hương Liên và bà nội đã được bộ đội công binh và anh em dân quân đưa lên xe lội nước, lên ngọn đồi sau làng, trú trong những nhà bạt của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh mới dựng. Xe chúng tôi vừa dừng, Hương Liên đã nhào đến ôm choàng lấy tôi:

- Ôi! Mừng quá! Thế là anh đã đến với em rồi. Năm nay mùa mưa bão mới chỉ bắt đầu, mà lũ đã lớn thế này! Nhưng anh đừng lo, dân làng và chúng em quen rồi. Lâu nay cứ mỗi lần lũ lớn tràn về, Tỉnh, huyện lại cho xe xuống tận nơi sơ tán những nhà bên suối, hoặc những nơi dễ bị sạt lở hay lũ quét. Các anh bên quân đội, công an, dân quân túc trực ngày đêm để có nơi nào cần ứng cứu thì đến ngay. Được cái sau lũ phù sa ngập trên mặt đất dễ dày đến gang tay. Người dân ở đây đã quen sống chung với lũ bao đời nay, khi lũ rút là cùng nhau hồi sinh lại những gì mất mát, những gì bị lũ cướp đi. Bà con biết nơi nào trồng được cây cho thu hoạch ngắn ngày như rau cải, bầu bí, khoai, ngô… để  phục vụ cuộc sống trước mắt thì bảo nhau trồng ngay. Còn những thứ cây dài ngày mới cho thu hoạch thì cày xới, làm đất, phơi ải để nắng ráo lên tiếp tục canh tác. Hẹn tháng mười năm sau đến đây, em sẽ mời anh bữa cơm gạo mới quê lũ. Có nhiều điều anh sẽ thấy bất ngờ cho mà xem! 

***

Thoắt đó đã mấy năm rồi, bận bịu nhiều chuyện, tôi chưa về Liên Hương được. Mãi tháng 10 năm nay, tôi mới thực hiện được lời hẹn với em, tôi tìm về xóm núi Liên Hương. Dù đã nghe em kể qua điện thoại, lòng tôi vẫn không nguôi lo lắng. Cơn bão Yagi vừa đi qua, mưa lũ đang hoành hành phía Bắc đất nước, thì cơn bão số 4 lại đang rập rình ngoài biển. Xóm núi vùng lũ yêu dấu của em, của tôi sẽ ra sao sau cơn biến động đất trời? Xuống xe, tôi thắc thỏm đi theo con đường ven sông Ngàn. Dưới cơn mưa vừa tạnh, con sông hiền hòa chảy, trông xa mỏng tang như sợi khói lam chiều. Quanh tôi ngan ngát màu xanh rau, xanh ngô, xanh lạc, xanh khoai, xanh bí, xanh bầu... phủ kín cả cái màu đất nâu đen mỡ màu của xóm núi. Mùi rau xanh, mùi ngô non, mùi khoai bở, mùi lộc cây, mùi phù sa lắng lại, gợi cho tôi vị mặn mòi của mồ hôi, của nước mắt và cả của máu đỏ... thắp trong tôi rạng rỡ những nụ cười cùng sự ấm no, bình yên lại đến, đang về...!

Sáng tháng mười, trời còn mờ mờ tối, tôi dắt tay Hương Liên đi trên con đường bê tông “nông thôn mới” phẳng lì, sạch sẽ, trong cái màu xanh như mơ, như thực của xóm núi Liên Hương. Xa xa trên cánh đồng xôn xao tiếng máy gặt đập liên hợp đang cắt lúa sớm. Râm ran quanh chúng tôi là tiếng gà đua nhau gáy, là tiếng mầm non tí tách nẩy trong màu mỡ phù sa. Tiếng Hương Liên nhẹ như gió thoảng bên tai:

- Anh nhìn kìa: Xóm núi chúng mình đẹp quá anh ạ. Tháng 10 này, em sẽ đưa anh về dự lễ cúng cơm mới quê em. Vậy là sau mấy năm đành lỗi hẹn, chúng mình đã không lỡ hẹn với nhau, không lỗi hẹn với tháng mười, phải không anh!

Em ngừng lời đưa tay ra cho tôi bắt. Chúng tôi lắc mạnh tay nhau thay cho lời ước hẹn.  Bỗng tôi chợt sững sờ, buông tay em dụi mắt mấy lần mà cứ ngỡ mình mơ. Nhìn qua vai em, những đồng lúa dưới ánh nắng ban mai đang ngời ngợi một màu vàng no ấm. Tiếng chim chiền chiện lảnh lót vang xa trên cánh đồng. Xóm núi Liên Hương trong ánh bình minh lan tỏa, trong cái màu xanh sóng sánh, ngời ngợi mát rượi cây lá, sáng bừng lên...

N.X.D